Henk-Jan Steenman
Sinds de uitfasering van chloordifluormethaan, ook wel bekend al R22, is ammoniak een veelvoorkomende vervanger geworden van dit gas. R22 is een gas dat chloor bevat en dus de ozonlaag kan aantasten als het in aanraking komt met UV straling afkomstig van zonlicht. Het Global Warning Potential van ammoniak gas ligt echter op nul. Dat betekent dat R-717 niet bijdraagt aan het broeikaseffect en ook geen effect heeft op de ozonlaag. Dat maakt dat ammoniak een milieuvriendelijk koudemiddel is.
Er wordt echter nog steeds gebruik gemaakt van koelinstallaties die gevuld zijn met het R22 koudemiddel. Vaak heeft dit te maken met de investering in de R22 koelinstallatie. Maar daarvoor is het mogelijk om gebruik te maken van retrofitting. Zo wordt de koelinstallatie opnieuw ingesteld, zodat het R22 gas kan worden vervangen door een alternatief HFK koudemiddel. Op die manier mag de machine na de uitfasering toch gebruikt worden.
Ammoniak (NH3) is een van de meest efficiënte koudemiddelen. Voor de belangrijkste koeltoepassingen biedt een NH3 installatie de energiezuinigste oplossing. Daarom wordt NH3 al gebruikt sinds de beginjaren van de koeltechniek. Het gas wordt toegepast in koelmachines met een temperatuurgebied van -40 ºC tot +20 ºC. Ammoniak wordt traditioneel toegepast in grotere industriële installaties van de koel- en vrieshuizen, brouwerijen, levensmiddelen industrie en ijsbanen. De laatste jaren wordt het koudemiddel NH3 ook succesvol toegepast in kleinere koelinstallaties zoals bij fruitopslag en supermarkten.
Het natuurlijke koudemiddel werd al voor 1900 toegepast in de koeltechniek. Het duurde echter niet lang voordat het koudemiddel werd vervangen door chemische koudemiddel zonder de gevaarlijke eigenschappen van ammoniak. Het was echter moeilijk om hier afstand van te doen, omdat het gas een hoge efficiëntie heeft. In de koudetechniek is ammoniak weer vol in beeld. De overheid subsidieert het gebruik van ammoniak in koel- en vriesinstallaties, maar aan de andere kant proberen ze het te beperken vanwege de veiligheidsrisico’s.
Het gebruik van NH3 als koudemiddel wordt toegejuicht, omdat het niet bijdraagt aan het versterkende broeikaseffect. Het tast de ozonlaag niet aan en heeft een Global Warming Potential gelijk aan nul. Om het gebruik van ammoniakgas zo veilig mogelijk te laten verlopen, wordt het vaak gecombineerd met een koudedrager. Deze stof draagt de koude over van de koelinstallatie naar een warmtewisselaar.